Rodos İbrahim Paşa Camii
İçhisar da Şadırvan Meydanı’nın yaklaşık 100 metre güneyinde yer alan İbrahim Paşa Camii, günümüzde hergün öğle namazının kılınabildiği, ayrıca Cuma namazları ve kandillerde ibadete açık olan Rodos’taki tek camidir. 1530 yılında Süleymaniye Camii ile birlikte yapılmış, kilise ve şapellerden dönüştürülenler dışında adanın ilk ibadethaneleridir.
İlk inşa edildiğinde iki şerefeli olan minaresi zamanla tehlike arz ettiğinden 1880’li yıllarda yıktırılmış, 1927’de aynı taban üzerine betondan tek şerefeli olarak yeniden inşa edilmiştir. Camiyi inşa ettiren, Parga kökenli bir devşirme olan Makbul İbrahim Paşa (idamindan sonra Maktul), zekası ve geniş bilgisi sayesinde kısa zamanda Sultan Süleyman’ın gözüne girmiş, kız kardeși Hatice Sultan ile evlenmistir. Sonradan kendisini Padisah kadar güçlü göstermeye kalkışması üzerine 1536’da boğdurularak idam edilmistir.
Rodos İbrahim Paşa Camii’nin tarihi, mimari özellikleri hakkında bilgi
İbrahim Paşa Camii, Rodos adasında XVI. yüzyılda inşa edilmiş bir camidir. Şehir merkezinde, kale dışında bulunan bu cami, Kanuni Sultan Süleyman adına inşa edildiği kapı üstündeki Arapça kitabeden öğrenilmektedir. Kitabedeki tarih, bazı araştırmacılar tarafından 937 (1530-31) olarak çözümlenmiştir. Ancak tarih cümlesinin ebcedi 947 (1540) yılını vermektedir. Bu nedenle caminin 1536’da idam edilen Sadrazam Makbul İbrahim Paşa’ya ait olması pek mümkün değildir. Kitabede İbrahim Paşa’nın adı geçmemesine rağmen, cami bugüne kadar onun adıyla tanınmaktadır.
Rodos’ta ayrıca Sultan Süleyman’ın hayratı olarak başka bir Süleymaniye Camii bulunmaktadır. İbrahim Paşa’nın adının neden bu camiye verildiği anlaşılamamıştır. Zeki Çelikkol, İbrahim Paşa’nın Mısır’a giderken Rodos’a uğrayarak Kanuni’nin emrini yerine getirmek için Süleymaniye Camii ile birlikte bu camiyi yaptırdığını söylemektedir, ancak kaynak göstermemektedir. Evliya Çelebi de 1082 Muharreminde (Mayıs 1671) çıktığı seyahatte uğradığı Rodos’u anlatırken Makbul (Maktul) İbrahim Paşa Camii adıyla andığı bu eseri kısaca tanıttıktan sonra kitabesinin kopyasını vermiştir.
Cami, tek kubbeli ve kare planlı bir yapıdır. Girişin önünde sütunlara dayanan kemerlere oturan üç kubbeli bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Geç bir dönemde bu son cemaat yeri dışına, ana binaya göre simetrik olmayan ve taş payelere dayanan üstü öne meyilli, saç kaplı ahşap bir çatı ile örtülü ikinci bir revak eklenmiştir. Harim girişi basit bir kemerin içindedir ve kapının üstünde bir kitabe bulunmaktadır.
Kare biçimli harimi örten yaklaşık 11,50 m. çapındaki kubbenin sekizgen kasnağı sağır bir şekildedir. Kareden kubbeye geçiş, köşe pandantifleriyle sağlanmıştır. Ancak Hermes Balducci’nin çizdiği kesitte kıble duvarına komşu olan pandantifte garip bir kesinti mevcuttur ve burada güdük bir tromp işaretlenmiştir.
Bu camide, diğer Osmanlı-Türk ibadet yerlerinde rastlanmayan bir özellik olarak, harimin iki yan duvarındaki pencerelerin arasında dikdörtgen biçiminde çıkıntılar bulunmaktadır. Bu çıkıntılar içeride harime eyvan şeklinde iki kat halinde açılır. Caminin planı, Evliya Çelebi’nin tarifiyle tam bir uyum göstermez. Son cemaat yeri duvarı ile yan cephenin birleştiği köşede duvar kalınlığı içinde olan minare XIX. yüzyılda yenilenmiş ve İtalyan işgali yıllarında 1928’de camiden ayrı betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir.
Şerefe altı çıkmaları bilezikler şeklindedir ve külah kagir olarak yapılmıştır. Mihrabın dikkat çekici bir süslemesi ve mimari özelliği yoktur. Minberi ise mermerden olup son derece sade bir şekildedir.
